สารสนเทศ หรือ สารนิเทศ (Information) หมายถึง ข้อมูลข่าวสาร ความรู้ เรื่องราว ข้อเท็จจริงหรือปรากฎการณ์ที่เกิดขึ้น แต่ในชิงลึก หมายถึง ข้อมูลข่าวสาร ที่ผ่านการประมวลผลซึ่งมีความหมาย และสามารถนำไปใช้ในการตัดสินใจในชีวิตประจำวัน หรือการทำงานนั้น
สรุปก็คือ ข้อมูลข่าวสาร ที่ได้มีการจัดการทางความคิด คำนวณ ประมวลผล เพื่อนนำมาใช้ประโยชน์ตามวัตถุประสงค์ ทันต่อความต้องการในการใช้งานและทันเวลา
ความแตกต่างระหว่างข้อมูลและสารสนเทศ
ความแตกต่างของข้อมูลและสารสนเทศ คำว่า “ข้อมูล” (Data) และ “สารสนเทศ” (Information) นั้นมีความหมายแตกต่างกัน กล่าวคือ “ข้อมูล” หมายถึง ข้อเท็จจริงทั่ว ๆ ไปที่มีอยู่ซึ่งทำการเก็บรวบรวมมาได้ โดยข้อเท็จจริงนี้เป็นบุคคล วัตถุ สิ่งของ เหตุการณ์ หรือสถานที่และข้อมูลดังกล่าวอาจอยู่ในรูปแบบที่เป็นตัวเลข ตัวหนังสือ หรือสถานที่ รูปภาพหรือเสียงก็ได้ สำหรับ “สารสนเทศ” นั้นหมายถึง ข้อมูลที่ได้รับการประมวลผลให้อยู่ในรูปแบบที่สามารถนำไปใช้อ้างอิง ดำเนินงาน หรือตัดสินใจอย่างหนึ่งอย่างใด โดยสารสนเทศนี้อาจอยู่ในรูปแบบที่เป็นตัวเลข ตัวหนังสือ รูปภาพ หรือเสียงก็ได้
ข้อมูล การประมวลผล สารสนเทศ เพื่อให้เห็นภาพของข้อมูลและสารสนเทศชัดเจนขึ้น จะขอยกตัวอย่างเรื่อง เกรดเฉลี่ยของนักเรียนในแต่ละภาคเรียน ซึ่งเกรดเฉลี่ยนั้นจะได้จากการนำเกรดในแต่ละวิชาที่นักเรียนลงเรียนมาทำการประมวลผล ดังนั้น ในที่นี้เกรดแต่ละวิชาของนักเรียนจึงเป็น “ข้อมูล”ในขณะที่เกรดเฉลี่ยของนักเรียนเป็น “สารสนเทศ” อย่างไรก็ตามข้อเท็จจริงหนึ่ง ๆ อาจเป็นได้ทั้งข้อมูลและสารสนเทศก็ได้ขึ้นอยู่กับผู้ที่จะใช้ข้อเท็จจริงนั้น ๆ
ข้อมูล การประมวลผล สารสนเทศ เพื่อให้เห็นภาพของข้อมูลและสารสนเทศชัดเจนขึ้น จะขอยกตัวอย่างเรื่อง เกรดเฉลี่ยของนักเรียนในแต่ละภาคเรียน ซึ่งเกรดเฉลี่ยนั้นจะได้จากการนำเกรดในแต่ละวิชาที่นักเรียนลงเรียนมาทำการประมวลผล ดังนั้น ในที่นี้เกรดแต่ละวิชาของนักเรียนจึงเป็น “ข้อมูล”ในขณะที่เกรดเฉลี่ยของนักเรียนเป็น “สารสนเทศ” อย่างไรก็ตามข้อเท็จจริงหนึ่ง ๆ อาจเป็นได้ทั้งข้อมูลและสารสนเทศก็ได้ขึ้นอยู่กับผู้ที่จะใช้ข้อเท็จจริงนั้น ๆ
ความสำคัญประเภทของสารสนเทศ
-กำหนดแนวทางพัฒนา นโยบายทางด้านการพัฒนาประเทศทั้งด้านเศรษฐกิจ การศึกษา สังคม และวัฒนธรรม
-การพัฒนามนุษย์ และสังคม โยเสริมสร้างความรู้และนำปใช้ประโยชน์ในการดำเนินชีวิต
-เป็นแนวทางการแก้ไขปัญหา ช่วยวางแผนและช่วยตัดสินใจ
ประเภทของสารสนเทศแบ่งออกเป็น 2 ส่วนใหญ่ๆดังนี้
-ตามแหล่งสารสนเทศ
-ตามสื่อที่จัดเก็บ และบันทึก
แหล่งสารสนเทศและทรัพยากรสารสนเทศ
1 แหล่งที่เป็นสถาบัน หมายถึง สถาบันที่ตั้งขึ้นมาเพื่อจัดหา รวบรวมวัสดุสารสนเทศชนิดต่างๆ มาจัดเก็บใว้อย่างเป็นระบบ เพื่อให้บุคคลมาศึกษาหาความรู้ เช่น ห้องสมุด พิพิธถัณฑ์ ศูนย์วัฒนธรรม เป็นต้น
2 แหล่งที่เป็นสถานที่ หมายถึง แหล่งที่เป็นสถานที่จริง หรือสถานที่จำลอง ซึ่งผู้ใช้สามารถไปศึกษาหาความรู้จากตัวสถานที่เหล่านั้น เช่น ประสาทเขาพระวิหาร ไร่นาส่วนผสม เมืองโบราณ เป็นต้น
3แหล่งที่เป็นบุคคล ได้แก่ ผู้เชี่ยวชาญ ผู้รอบรู้ในสาขาวิชาต่างๆ
4แหล่งที่เป็นเหตุการณ์ ได้แก่ กิจกรรมต่างๆที่เกิดขึ้นจริง
5 แหล่งสารสนเทศสื่อมวลชน เป็นแหล่งที่มุ่งเผยแพร่สารสนเทศที่เป็นเหตุการณ์ ข่าวสาร โดยเน้นความทันสมัยต่อเหตุการณ์เป็นการถ่ายทอดในรูปของการกระจายสียงภาพ และตัวอักษรโดยผ่านสื่อประเภทวิทยุ โทรทัศน์และหนังสือพิมพ์
6แหล่งที่เป็นอินเทอร์เน็ต เป็นแหล่งสารสนเทศที่ใหญ่ที่สุดในโลกมีการประชาสัมพันธ์ข้อมูล ข่าวสารเป็นจำนวนมาก จึงทำให้อินเทอร์เน็ตมีข้อมูลข่าวสาร สารสนเทศมากมาย
กลอน
อย่านอนตื่นสาย อย่าอายทำกิน
อย่าหมิ่นเงินน้อย อย่าคอยวาสนา
อย่าเสาวนาคนชั่ว อย่ามั่วอบายมุข
อย่าสุกก่อนห่าม อย่าพล่ามก่อนทำ
อย่ารำก่อนเพลง อย่าข่มเหงผู้น้อย
อย่าคอยแต่ประจบ อย่าคบแต่เศรษฐี
อย่าดีแต่ตัว อย่าชั่วแต่คนอื่น
อย่าฝืนกฏระเบียบ อย่าเอาเปรียบสังคม
อย่าชื่นชมคนผิด อย่าคิดเอาแต่ได้
อย่าใส่ร้ายคนดี อย่ากล่าววจีมุสา
อย่านินทาพระเจ้า อย่าขลาดเขลาเมื่อมีทุกข์
อย่าสุขจนลืมตัว อย่าเกรงกลัวงานหนัก
อย่าพิทักษ์พาลชน อย่าลืมตนเมื่อมั่ง
อย่าหมิ่นเงินน้อย อย่าคอยวาสนา
อย่าเสาวนาคนชั่ว อย่ามั่วอบายมุข
อย่าสุกก่อนห่าม อย่าพล่ามก่อนทำ
อย่ารำก่อนเพลง อย่าข่มเหงผู้น้อย
อย่าคอยแต่ประจบ อย่าคบแต่เศรษฐี
อย่าดีแต่ตัว อย่าชั่วแต่คนอื่น
อย่าฝืนกฏระเบียบ อย่าเอาเปรียบสังคม
อย่าชื่นชมคนผิด อย่าคิดเอาแต่ได้
อย่าใส่ร้ายคนดี อย่ากล่าววจีมุสา
อย่านินทาพระเจ้า อย่าขลาดเขลาเมื่อมีทุกข์
อย่าสุขจนลืมตัว อย่าเกรงกลัวงานหนัก
อย่าพิทักษ์พาลชน อย่าลืมตนเมื่อมั่ง
